شاهنامه آخر زمان

حماسه (Epic) يا شعر حماسي (Epic/ Poem) شعري است که دست کم اين ويژگي‏ها را داشته باشد:

1- يک شعر روايي بلند است.
2- موضوعي کاملاً جدي دارد.
3-  با زباني رفيع و لحني بسيار ادبي بيان مي‏شود .

4- موضوع آن قهرماني است خداگونه که سرنوشت يک قبيله و يا حتي يک ملت را به دست دارد.

شاهنامه ي فردوسي ، ايلياد و اوديسه ي هومر و بهشت گمشده ي ميلتون از مشهورترين حماسه‏ هاي جهان هستند که در اين 4 ويژگي اوليه کاملاً با هم اشتراک دارند.

از ديگر خصوصيت‏هاي کلي حماسه مي‏توان به شکل‏گيري آن بعد از يک دوره نقل شفاهي ، مبهم بودن زمان و مکان در اثر، تعلق داستان حماسه به لحظات تکوين يک جامعه و مبارزه براي آن و وجود يک هسته تاريخي که با لعاب پر رنگ افسانه و اسطوره پوشيده مي‏شود، اشاره کرد.

به روايات ثانويه که از اشعار شفاهي يک ملت به وسيله ي يک شاعر ايجاد مي‏شود «حماسه‏هاي قومي» يا « نخستين» مي‏گوييم اين حماسه ‏هاي سنتي در مقابل حماسه‏ هاي ادبي هستند که در آن تقليد آگاهانه ‏اي از حماسه ‏هاي سنتي رخ مي‏دهد و شاعر انتخاب‏گر و خلاق عمل مي‏کند. در ادبيات انگليسي ايلياد واوديسه ي هومر را نمونه حماسه سنتي مي‏دانند. در ايران بي‏شک شاهنامه فردوسي حماسه‏اي ادبي است اما منابع فردوسي براي سرايش آنها مثل شاهنامه دقيقي يا گرشاسب نامه يا بعضي خداي نامه‏ ها را مي‏توان حماسه ‏هاي سنتي ناميد.

                               ۱

در کتاب «تجزيه و تحليل » نقد يک ويژگي خاص در مورد حماسه وجود دارد که آن را مديون هومر هستيم و آن اينکه در آثار او اين نکته کاملاً جلوه‏گر بود که «سقوط يک دشمن درست مانند يک دوست يا يک رهبر تراژيک است نه کميک» و حماسه «با اين عنصر عيني و بي‏طرف بر اين اساس که طبيعت را به منزله يک نظم غيرشخصي تلقي مي‏کرد به اعتبار رسيد.»

 

شاهنامه ي فردوسي ، ايلياد و اوديسه ي هومر و بهشت گمشده ي ميلتون از مشهورترين حماسه‏ هاي جهان هستند .
ارسطو، نظريه پرواز نقد ادبي در يونان، حماسه را در رده‏اي بعد از تراژدي قرار داده و در عصر رنسانس آنرا از تمام انواع ادبي ديگر برتر دانسته‏ اند.